POMNIK ŚW. KLEMENSA HOFBAUERA

 Przed kościołem św. Kazimierza na rynku Nowego Miasta

Ileż osób wie, że Klemens Hofbauer jest patronem Warszawy? Owszem, jednym z trzech, ale jest! A ile razy pytam kogoś z Warszawy, by wymienił patronów, to mówią, że Popiełuszko... Czemu akurat on? To dość proste.
Figurę przedstawiającą morawskiego redemporystę, Jana Klemensa Marię Hofbauera, ustawiono między kościołem a klasztorem w 1932. Przebywał on w Polsce od 1878 i związany był z kościołem św. Benona na Pieszej. Prowadził szeroką działalność duszpasterską i pedagogiczną w kościele św. Benona. W 1818 został usunięty przez władze carskie. W 1919 papież Pius X uznał go świętym. Fundatorem pomnika był ksiądz Stanisław Kuczyński, figurę wykonał Józef Jasiński, a cokół Mieczysław Stępniewski. W 1944 pomnik stracił głowę, którą przytwierdzono z powrotem w 1957.

RZEŹBA MACIERZYŃSTWO

 Park Traugutta

Rzeźba secesyjna dłuta Wacława Szymanowskiego z 1902, postawiona tutaj w 1929, jako autorska kopia. Interpretacja dzieła jest następująca: matka wyciąga dziecko z wody. Oryginał rzeźby znajduje się w Rogalinie, kopię kupiło miasto Warszawa do parku.

NOWOMIEJSKIE PODWÓRKA

Rynek Nowego Miasta 13-29, Kościelna 7-17, Freta 44-50
Powojenna odbudowa całej Starówki zaowocowała tym, że za fasadami, pokrytymi sgrafitto i płaskorzeźbami, czają się tajemnicze podwórka. Niektóre wyglądają dość koszmarnie - jak na przykład po nieparzystej stronie ulicy Freta, ale niektóre wyglądają jak wyjęte zaiste z jakiegoś małego miasteczka i przetransportowane na Nowe Miasto. Za kamienicami wymienionych wyżej ulic mieści się właśnie jedno z takich urokliwych miejsc. Te kamienice powstawały w latach '50 według projektów Jacka Gajewskiego i Włodzimierza Wapińskiego (kamienice na rynku), czy Stanisława Szurmaka (Freta). Warto zajrzeć za brami Starówki - znajdziemy tam wiele sympatycznych miejsc!

MUR GETTA PRZY BONIFRATERSKIEJ \ MIĘDZYPARKOWEJ

 Przypomniałem sobie, że kiedyś obiecałem pokazać co jakiś czas wszystkie 21 pomników, upamiętniających przebieg muru getta żydowskiego. Stoją one od 2008 roku, zaprojektowane przez Eleonorę Bergman i Tomasza Leca. 

 Tak zaznaczony jest północno-wschodni róg getta. Wtedy mieścił się on przy ul. Przebieg, nie istniejącej już - zamiast niej stoi biurowiec Northgate. Nie ma też ulicy Żoliborskiej, która tutaj krzyżowała się z Bonifraterską.

Poprzedni kawałek muru TUTAJ

PAŃSTWOWA WYTWÓRNIA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

ul. Sanguszki 1

Zbudowana w latach 1927-9 wg proj. Antoniego Dygata w stylu funkcjonalizmu. Budowę prowadziła firma Bracia Horn i Rupiewicz. W 1938-9 ten sam architekt dobudował Papiernię. W 1944 częściowo budynek został zburzony, ale w 1950 odbudowano go, pomimo protestów, że owa modernistyczna bryła zupełnie nie pasuje do klimatu Nowego Miasta.

 PWPW powstało w 1919 pod nazwą Państwowe Zakłady Graficzne Ministerstwa Skarbu w al. Jerozolimskich. Wyprodukowano tam pierwsze banknoty niepodległej Polski, wcześniej robiono je w Wiedniu, Londynie i Szwajcarii. Od 1925 pod nazwą dzisiejszą. Drukowano tu banknoty, znaczki skarbowe, akcje, asygnaty, a w czasie okupacji hitlerowskiej kenkarty i kartki żywnościowe. 28.02.1943 oddział GL pod dow. płk Jana „Wiktora” Strzeszewskiego uderzył na fabrykę, aby zdobyć 400 mln zł dla polskiego podziemia. Mimo, że udało się wejść na teren, to celu nie osiągnięto. Zdobyto jedynie mundury i broń po wartownikach. 02.08.1944 przez 5 godzin atakowały oddziały por. Czesława „Białego” Lecha, kpt. Lucjana „Gozdawy” Giżyńskiego, kpt. Gustawa „Sosny” Billewicza, mjr Olgierda „Sienkiewicza” Rudnickiego – Ostkiewicza i ppor. Feliksa „Smagi” Murawy. Od wewnątrz atakował zakonspirowany oddział mjr ‘Pełki’. Zdobyto amunicję, żywność i broń, a potem PWPW stanowiła doskonały bastion obrony Starówki. Od 03.08 rozpoczął się artyleryjski atak na budynek, jednak wciąż każda hitlerowska akcja była odpierana. 17.08 rozpoczęło się bombardowanie z samolotów. Ciężko ranny dowódca obrony płk Leśniak kazał ewakuować cywilną ludność, jednak nie każdy chciał opuścić PWPW. 23.08 przez wyłom utworzony przez goliata wdarł się do środka oddział niemiecki, jednak oddział kaprala Roma bohatersko odparł atak, za co kapral został uhonorowany Krzyżem VM. 24.08 atak się powtórzył i znów wróg został wyparty z piwnic. 26.08 pod nawałnicą ognia wroga część budynku się zawaliła. Ppłk Leśniak nakazał ewakuację nie walczących ludzi. 27.08 Niemcy wdarli się do budynku i zajęli jego część. Oczyszczono parter i piętro z wroga, ale ci nadal zajmowali górne piętra. Dopiero 28.08 hitlerowcy odbili PWPW. Broniło jej 600 powstańców, poległo ok. 80.

Postrzeliny w kratach po ciężkich walkach powstańczych.

Po wojnie produkcję zaczęto w Łodzi, dopiero w 1950, po odbudowaniu budynku, na zwykłą skalę tutaj.