PAŁAC BRZOZOWSKICH

 ul. Bracka 20a

Tajemniczej budowli nie widać z ulicy, ani nawet z bramy, bo stoi zupełnie w głębi podwórza, zasłonięty dodatkowo Domkiem Stróża.

Kiedy wejdzie się w bramę kamienicy Jaroszyńskich, nadal ciężko ów pałac dostrzec – uwagę przykuwa raczej nieco zapyziały klimat podwórka, sklep z ciuchami Trele Morele i czarodziejski sklep Fraida. Na samym środku podwórza stoi budynek z wieżyczką, będący wspomnianym już wcześniej Domem Stróża, pilnującym dostępu do pałacu. I wreszcie dochodzimy do sedna. Po obu stronach stróżówki natkniemy się na kute bramy, które zaprowadzą nas przed ów tajemniczy pałac, schowany przed wzrokiem niepowołanych.

Pałac Brzozowskich, bo o nim cały czas mowa, powstał w latach 1881-2, zbudowany przez  Bronisława  Żochowskiego-Brodzica w stylu francuskiego renesansu, miał przypominać pałacyki paryskie. Na przeł. XX i XIX w. działał tu sklep z papeterią ‘Zofia’ Pelagii Choromańskiej, Cecylii Niewiadomskiej, Jadwigi Warnkówną i Laury Disiere. W sklepie osoby zaufane mogły dostać materiały patriotyczne, a także stanowił on centrum tajnego nauczania. W pomieszczeniach pierwszego i drugiego piętra były po prostu mieszkania do wynajęcia.  W rękach Brzozowskich budynek był do 1945. Został on spalony częściowo w 1939 i 1944, a podczas Powstania Warszawskiego pałac zajęli hitlerowcy, wyrzucając mieszkańców i częściowo ich mordując. Po wojnie kamienice odbudowano z dodaniem piętra w latach 1948-52 na cele mieszkaniowe, a w pałacu umieszczono Zarząd Główny i Okręgowy Zrzeszenia Prawników Polskich i redakcję „Prawa i Życia”.

Co ciekawe, w tym budynku dzieje się akcja powieści Iwaszkiewicza „Sława i Chwała” – posłużył on Jarosławowi Iwaszkiewiczowi jako pierwowzór pałacu księżnej Bilińskiej . Mieszkała tu również Wanda Maria Falkowska - Szymańska (1924-1992) - dziennikarka, felietonistka, pisarka, wieloletnia redaktor tygodnika "Polityka", autorka scenariuszy komiksów z serii "Kapitan Żbik" i powieści sensacyjnych, np. "I kłamstwo zabija", "Pół prawdy", "Romans z paragrafem".

 Domek Stróża

 Odboje w bramie wewnętrznej

Frontowa kamienica jest już dość stara, ponieważ powstała w 1848 roku dla rodziny Jaroszyńskich, według projektu słynnego Henryka Marconiego. Wprawdzie po zniszczeniach wojennych odbudowano ją w stanie zmienionym, to stoi tu do dziś. Dodano jedno piętro, zrezygnowano ze zdobień nad oknami i balkonów, ale to ten sam budynek, co 170 lat temu. Tyle, że zmieniły się firmy i sklepy mieszczące się w domu.